Kürdistan'ın Botan Eyaleti'nde yer alan Cizre, 'Nuh Tufanı'ndan sonra Cudi dağı tepesinde kurulan ikinci yerleşim yeri. Tarih boyunca çeşitli uygarlıklara evsahipliği yapan Cizre, aşkları dillere destan olan "Mem û Zîn"in diyarı olarak da biliniyor.CİZRE

Nuh (a.s.) Tufanı'ndan ardından Cudi Dağı tepesinde kurulan Nuh Peygamber Evi'nden sonra ikinci kurulan yerleşim yeri.

Tarih boyunca çesitli uygarlıklara ev sahipliği yapan Cizre'ye Gudiler, Babilliler, Medler, Asurlular, Persler, Büyük İskender, Selevkoslar, Keltler, Partlar, Sasaniler, İslam İmparatorluğu, Emeviler, Abbasiler, Moğollar, Selçuklular, Artuklu, Zengi, Azizan Beyliği, Akkoyunlar ve Osmanlı İmparatorluğu egemen olmuştur. Tarihte Gerz û Bakartda, Gazarda Karday, Bazibda, Cezire adlarını almıştır. Dünya bu şehri "Nuh Peygamber Şehri" olarak adlandırmıştır.

Kürdistan'ın Botan Eyaletinde yer alan Cizre; Şırnak, Silopi, İdil, Nusaybin, Derik (Suriye) ve Zaxo ile sınırları bulunan bir ilçedir. Coğrafik dağılımda en dikkat çeken nokta ise bu bölgede var olan ovalar ve akarsulardır. Yükseltisi fazla olmayan Cizre'de, önemli ovaların başında Cudi, Rest, Gabar, Teh, Sipe ve Herekol ovaları gelmektedir. Yörede bulunan akarsuların başında da Dicle ve Awa Mezin gelmektedir. Cizre bölgesi düzlük bir alanda bulunmaktadır, fakat etrafı dağlar ile çevrilidir. Yörede bulunan dağların en önemlileri Cudi, Gabar ve Dera dağıdır. Irak'tan başlayan ve Midyat'a kadar uzanan Kêre dağı ise Cudi ve Gabar dağlarını birbirinden ayırmaktadır.

Tarihi eserler tahribata uğradı

Bu yöre eski dönemlerde baskı ve istilaya maruz kaldığı için, diğer yörelerde de olduğu gibi, tarihi eserler büyük tahribatlara uğramıştır. Bölgede bulunan en önemli tarihi yapıtlardan birisi "Mem û Zîn"in türbesidir. Ayrıca ünlü Mir Kalesi de bu yörede bulunmaktadır. Bircabelek, Botan, Cizre kaleleri ve İmam Cafer Sadık'ın ziyaret türbesi yöredeki tarihi eserlerden yine bazılarıdır. Yörede en büyük geçim kaynağı ise tarım ve hayvancılıktır.

Bölgede yaşayan halk kendi kültürünü ve otantik folklorunu bugüne kadar koruyabilmiştir. Özellikle gelenek ve göreneklere olan bağlılığı kültürün ve folklorun ayakta durmasını sağlamıştır. Cizre'de yaşayan halkın hepsi Kürtçe'nin "Kurmanci" lehçesini konuşmaktadır. Yörede Asuri halkına mensup insanlar da yaşamaktadır. Bu yörede evlenmeler genelde görücü usulü ile gerçekleşmektedir.

Bölgede, jeopolitik önemi nedeniyle defalarca istila edilmesi yüzünden, büyük ayaklanmalar gerçekleşmiştir. Bu ayaklanmalardan en büyüğü Ezdin Şêr'in komutanı Xelef ile başlattığı ayaklanmadır. Bu olay üzerine günümüze dek söylenen türküler halen bulunmaktadır.